Trong phần 1 của bài “6 bước để phân tích cơ bản một công ty”, libra24h.com đã cho đề cập đến hai bước đầu tiên để phân tích cơ bản. Tiếp theo đây, hãy cùng libra24h.com tìm hiểu chi tiết về các bước phân tích Báo cáo tài chính của một công ty nhé!
3. Phân tích Báo cáo tài chính của công ty:
Báo cáo tài chính (BCTC) cung cấp thông tin liên quan đến hoạt động tài chính của doanh nghiệp, như: tài sản, nợ, vốn chủ sở hữu, doanh thu, lợi nhuận, dòng tiền… Báo cáo thường được công bố định kỳ vào cuối mỗi quý và vào cuối năm.
Bộ báo cáo tài chính hoàn chỉnh bao gồm:
-
Báo cáo của Ban giám đốc
-
Báo cáo của công ty kiểm toán độc lập
-
Bảng cân đối kế toán
-
Báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh
-
Báo cáo lưu chuyển tiền tệ
-
Thuyết minh báo cáo tài chính
Vậy nhà đầu tư nên bắt đầu như thế nào?
Bước 1: Xem ý kiến của Kiểm toán viên
Rất nhiều người khi đọc BCTC thường bỏ qua phần Ý kiến của kiểm toán, trong khi đây là phần quan trọng đầu tiên mà bạn cần chú ý đến! Lý do là bởi vì các số liệu trên BCTC sẽ không có ý nghĩa nếu kiểm toán không chắc chắn về tính trung thực của nó.
Có 4 mức độ hay ý kiến của KTV về tính trung thực của 1 bộ báo cáo. Đó là:
-
Chấp nhận toàn phần
-
Ngoại trừ
-
Không chấp nhận
-
Từ chối.
Mức độ tin cậy của BCTC sẽ giảm dần tương ứng với 4 ý kiến kiểm toán trên. Và khi ý kiến Từ chối được đưa ra cho BCTC của 1 doanh nghiệp, thì tốt nhất, bạn nên tránh xa doanh nghiệp đó.
Bước 2: Đọc hiểu Bảng cân đối kế toán
Đây là bảng số liệu quan trọng đầu tiên của doanh nghiệp. Nó thể hiện tình hình tài chính của doanh nghiệp tại một thời điểm nhất định.
“Bảng cân đối kế toán cho bạn biết tại thời điểm này mọi thứ đang ở đâu?”
Kết cấu của Bảng cân đối sẽ gồm 2 phần là Tài sản và Nguồn vốn. Bạn cần nhớ phương trình cân bằng sau:
Tài sản = Nợ phải trả + Vốn chủ sở hữu
Trong đó:
-
Tài sản: Đây là những thứ thuộc sở hữu của doanh nghiệp, có khả năng tạo ra lợi ích kinh tế cho doanh nghiệp. Tài sản được phân thành 2 loại, là: Tài sản ngắn hạn và Tài sản dài hạn.
-
Nợ phải trả: Nợ phải trả và Vốn chủ sở hữu sẽ nằm trong Nguồn vốn, phản ánh nguồn hình thành tài sản của doanh nghiệp. Nợ phải trả thể hiện nghĩa vụ tài chính của doanh nghiệp đối với bên ngoài (Ví dụ như: chủ nợ, nhà nước, nhà cung cấp, người lao động…). Tương tự tài sản, Nợ phải trả cũng được chia làm 2 loại: Nợ ngắn hạn và Nợ dài hạn.
-
Vốn chủ sở hữu: Mục này đại diện cho tổng giá trị tài sản ròng của doanh nghiệp. Để Bảng cân đối kế toán cân bằng thì con số chênh lệch giữa Tài sản và Nợ phải trả sẽ là Vốn chủ sở hữu của doanh nghiệp.
Cách đọc Bảng cân đối kế toán:
B1: Liệt kê những mục lớn trong Tài sản – Nguồn vốn.
B2: Tính toán tỷ trọng các khoản mục này trong Tài sản và Nguồn vốn, và sự thay đổi của các khoản mục tại thời điểm báo cáo.
B3: Note lại những mục chiếm tỷ trọng lớn, hoặc có sự biến động lớn về mặt giá trị ở thời điểm báo cáo.
Tại sao chúng ta chỉ quan tâm đến những thay đổi lớn và tỷ trọng lớn?
Về lý thuyết, tất nhiên, bạn sẽ phải tìm hiểu tất tần tật những sự thay đổi đang diễn ra trên Bảng cân đối kế toán. Tuy nhiên công việc đó tốn khá nhiều thời gian, công sức.
Việc lựa chọn những khoản mục chiếm tỷ trọng lớn trong cơ cấu Tài sản – Nguồn vốn giúp bạn trả lời được câu hỏi:
“Phần lớn tài sản của doanh nghiệp đang tập trung ở đâu? Nguồn hình thành tài sản của doanh nghiệp chủ yếu đến từ nguồn nào?”
Sự thay đổi của những khoản mục này thường sẽ “trọng yếu” hơn, quan trọng hơn, và thể hiện rõ hơn tình hình tài chính của doanh nghiệp. Tất nhiên, nếu muốn, bạn vẫn có thể giành thời gian tìm hiểu thêm những mục còn lại trên Bảng cân đối kế toán.
Bước 3: Đọc hiểu Báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh
Báo cáo kết quả kinh doanh là báo cáo tổng kết doanh thu, chi phí hoạt động của doanh nghiệp trong kỳ báo cáo (quý hoặc năm tài chính).
Báo cáo kết quả kinh doanh chia hoạt động của doanh nghiệp thành 3 mảng: Hoạt động kinh doanh chính (hoạt động cốt lõi), Hoạt động tài chính và Hoạt động khác.
Công thức chung ở phần này là:
Cách đọc Báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh
Cách thức thực hiện sẽ tương tự như việc bạn đọc Bảng cân đối kế toán. Tuy nhiên, trước khi bắt đầu, bạn nên nhóm riêng doanh thu, chi phí để có thể theo dõi sự biến động dễ dàng hơn.
B1: Tách riêng doanh thu và chi phí.
B2: Tính toán tỷ trọng của từng doanh thu trong Tổng doanh thu, tỷ trọng từng chi phí trong Tổng chi phí, và sự thay đổi của chúng so với cùng kỳ.
B3: Quan sát sự thay đổi.
Bước 4: Đọc hiểu Báo cáo lưu chuyển tiền tệ
Báo cáo Lưu chuyển tiền tệ cho biết doanh nghiệp thực sự kiếm được bao nhiêu tiền và tiêu bao nhiêu tiền trong khoảng thời gian nhất định.
Vì sao Dòng tiền lại quan trọng?
Thực tế, khá nhiều nhà đầu tư xem nhẹ, thậm chí là bỏ qua báo cáo Lưu chuyển tiền tệ khi đọc Báo cáo tài chính. Tuy nhiên, nếu bỏ qua bước này, bạn rất dễ bị qua mặt bởi các báo cáo có lợi nhuận tốt đẹp mà không hiểu được tính bền vững của lợi nhuận này.
Ở Báo cáo kết quả kinh doanh, doanh thu và lợi nhuận sẽ được doanh nghiệp ghi nhập ngay khi bán hàng, kể cả chưa nhận được tiền từ khách hàng. Thực tế, khách hàng sẽ thanh toán cho doanh nghiệp vào 1 thời điểm nào đó, có thể vài tháng, vài năm hoặc không bao giờ.
Tương tự, doanh nghiệp mua hàng từ nhà cung cấp A, mặc dù chưa thanh toán hết tiền nhưng trong kho đã có hàng, hoặc thậm chí là đã được đem bán.
Cách đọc Báo cáo lưu chuyển tiền tệ
Báo cáo lưu chuyển tiền tệ đã được trình bày thành 3 phần tương ứng với 3 dòng tiền: Dòng tiền từ hoạt động kinh doanh, Dòng tiền từ hoạt động đầu tư, và Dòng tiền từ hoạt động tài chính.
-
Dòng tiền từ hoạt động kinh doanh: là dòng tiền phát sinh trong quá trình thanh toán cho nhà cung cấp, khách hàng, cho người lao động, chi trả lãi vay, và nộp các khoản thuế cho nhà nước… Đây là lượng tiền mặt mà bản thân doanh nghiệp làm ra, chứ không phải từ việc huy động thêm vốn đầu tư hay vay nợ.
-
Dòng tiền từ hoạt động đầu tư: bao gồm dòng tiền vào và dòng tiền ra có liên quan đến hoạt động đầu tư, mua sắm, thanh lý… tài sản cố định và các tài sản dài hạn khác.
-
Dòng tiền từ hoạt động tài chính sẽ liên quan đến việc tăng/giảm vốn chủ sở hữu (nhận vốn góp mới, thu từ phát hành cổ phiếu, trả cổ tức cho cổ đông…) và vay nợ (chi trả nợ gốc vay, hay vay nợ mới nhận được…)
Vậy nên, bạn chỉ cần xem xét lần lượt từng dòng tiền là được.
Dòng tiền vào, dòng tiền ra được thể hiện như thế nào trên Báo cáo lưu chuyển tiền tệ?
Trên báo cáo Lưu chuyển tiền tệ, dòng tiền ra sẽ là 1 con số âm, đi kèm với các từ ngữ như “tiền chi để …”, “… đã trả”.
Trong khi đó, dòng tiền vào sẽ được thể hiện bởi các từ ngữ như “tiền thu từ…”, “… nhận được” và về mặt con số sẽ là số dương.
Cần lưu ý gì khi đọc Báo cáo lưu chuyển tiền tệ?
Có 3 vấn đề bạn cần lưu ý:
-
Thứ nhất: Trong 3 nhóm, thì nhóm 2 và 3 có bản chất là tăng ở kỳ hiện tại, giảm ở kỳ tương lai, hoặc ngược lại. Doanh nghiệp đi vay 10 tỷ thì trong tương lai sẽ phải có khoản trả lại 10 tỷ. Đã có mua mới tài sản thì ắt phải có thanh lý tài sản…
-
Thứ hai: Trọng tâm nghiên cứu là Lưu chuyển tiền tệ từ hoạt động kinh doanh. Vì nó thể hiện khả năng tạo ra tiền thực tế của doanh nghiệp.
-
Thứ ba: Tiền và các khoản tương đương tiền cuối kỳ có thể giảm so với kỳ trước. Đây chưa hẳn là điều xấu, vì doanh nghiệp đã trả các khoản vay của mình trước đó. Ngược lại, tiền và tương đương tiền cuối kỳ tăng chưa hẳn là điều tốt, vì thực tế công ty lại đang dựa trên những khoản nợ vay mới.
Xem thêm:
Chỉ số cơ bản ROA, ROE, ROS – những điều cần biết về chứng khoán cho người mới bắt đầu
Bước 5: Đọc hiểu Thuyết minh báo cáo tài chính
Thuyết minh Báo cáo tài chính cung cấp cho bạn thông tin chi tiết các thông tin số liệu đã trình bày ở các Bảng Cân đối kế toán, Báo cáo Kết quả kinh doanh, Báo cáo Lưu chuyển tiền tệ và các thông tin cần thiết khác theo chuẩn mực kế toán cụ thể.
Thuyết minh Báo cáo tài chính sẽ bao gồm những nội dung:
-
Đặc điểm hoạt động của doanh nghiệp;
-
Kỳ kế toán và đơn vị tiền tệ sử dụng trong kế toán;
-
Chuẩn mực kế toán và chế độ kế toán áp dụng;
-
Các chính sách kế toán áp dụng;
-
Thông tin bổ sung cho các khoản mục trên Bảng cân đối kế toán;
-
Thông tin bổ sung cho các khoản mục trên Báo cáo kết quả kinh doanh;
-
Thông tin bổ sung cho các khoản mục trên Lưu chuyển tiền tệ.
Cách đọc Thuyết minh báo cáo tài chính
Chúng ta sẽ chia Thuyết minh Báo cáo tài chính ra thành 2 phần:
Phần 1: Tìm hiểu về về doanh nghiệp
Bao gồm: đặc điểm hoạt động của doanh nghiệp, kỳ kế toán, các chuẩn mực và chính sách kế toán mà doanh nghiệp áp dụng.
Ở phần này, bạn sẽ phải trả lời được những câu hỏi sau:
-
Ngành nghề hoạt động của doanh nghiệp là gì?
Bạn phải hiểu doanh nghiệp mà mình đang tìm hiểu đang hoạt động trong ngành nghề gì? Vì mỗi ngành nghề khác nhau, thì các con số trên Báo cáo tài chính sẽ có ý nghĩa khác nhau. Ví dụ: Doanh nghiệp sản xuất sẽ phải đầu tư nhà xưởng, máy móc,… thì tài sản cố định sẽ lớn. Trong khi, đối với một doanh nghiệp bán lẻ thì các khoản phải thu sẽ ít, và hàng tồn kho có thể cao.
-
Doanh nghiệp hoạt động từ bao giờ? Việc này giúp bạn có thể hình dung được doanh nghiệp đang ở giai đoạn đầu, giữa hay cuối chu trình phát triển.
-
Các chính sách kế toán, chuẩn mực kế toán doanh nghiệp đang áp dụng ra sao?
Những thông tin này, bạn hoàn toàn có thể tìm thấy ở đoạn đầu của Thuyết minh Báo cáo tài chính.
Phần 2: Thuyết minh về các khoản mục trên Báo cáo tài chính
Ở các bước 2, 3 và 4 phía trên, chúng ta đã note lại những khoản mục cần lưu ý, có sự thay đổi lớn so với cùng kỳ. Giờ là lúc bạn đi đến phần thuyết minh của những khoản mục đó để tìm hiểu lý do.
Bạn có thể kết hợp đọc song song Thuyết minh Báo cáo tài chính khi bạn đang xem xét Bảng cân đối kế toán và Báo cáo kết quả kinh doanh.
Thông qua bài viết này, libra24h.com mong rằng đã giúp các bạn hiểu rõ hơn về các bước để phân tích Báo cáo tài chính của một công ty. Chúc bạn thành công!
Nguồn: Govalue
Trịnh Hằng Nga
