1. Chứng khoán phái sinh là gì?
Tại khoản 9 Điều 4 Luật Chứng khoán 2019 định nghĩa:
Chứng khoán phái sinh là công cụ tài chính dưới dạng hợp đồng, bao gồm hợp đồng quyền chọn, hợp đồng tương lai, hợp đồng kỳ hạn, trong đó xác nhận quyền, nghĩa vụ của các bên đối với việc thanh toán tiền, chuyển giao số lượng tài sản cơ sở nhất định theo mức giá đã được xác định trong khoảng thời gian hoặc vào ngày đã xác định trong tương lai.
Như ví dụ (biểu đồ) dưới đây…
Chính vì thế đa số những nhà “đầu tư” hiện tại đều sử dụng các sản phẩm phái sinh như một công cụ để đầu tư kiếm lời, thay vì mục tiêu ban đầu của chúng là để phòng tránh rủi ro (hedging), dẫn tới những rủi ro khôn lường.
2. Các loại chứng khoán phái sinh
Chứng khoán phái sinh bao gồm 4 loại chính:Hợp đồng kỳ hạn; Hợp đồng tương lai; Hợp đồng quyền chọn; Hợp đồng hoán đổi.
Hợp đồng kỳ hạn
Hợp đồng trong đó hai bên hợp đồng chủ động thỏa thuận các điều khoản và điều kiện về: tài sản cơ sở, giá, hình thức thanh toán, thời gian thanh toán,v.v.
- Ưu điểm:
- Có thể đáp ứng nhu cầu cụ thể của nhà đầu tư
- Nhược điểm:
- Khó bán lại cho bên thứ ba
- Thường thì không có cơ quan và cơ chế quy định việc đảm bảo thực hiện đúng nghĩa vụ ⇒ Rủi ro đối tác không thực hiện đúng hợp đồng.
Hợp đồng tương lai
Ra đời với mục đích khắc phục các nhược điểm của Hợp đồng Kì hạn.
Hợp đồng Tương lai được một cơ quan đứng ra xây dựng và niêm yết (SGDCK) và một cơ quan quản lý nghĩa vụ thanh toán của nhà đầu tư (Trung tâm Thanh toán Bù trừ) ⇒ Đảm bảo tính minh bạch và công bằng cho tất cả các nhà đầu tư.
- Bạn đọc xem thêm: Hướng dẫn giao dịch chứng quyền từ A-Z cho người mới bắt đầu
Nhà đầu tư phải thực hiện ký quỹ (với giá trị bằng một phần giá trị Hợp đồng Tương lai) trước khi tham gia giao dịch. Nhà đầu tư có thể giao dịch Hợp đồng Tương lai trên thị trường tập trung theo hình thức khớp lệnh.
Nhà đầu tư có thể thoát khỏi Hợp đồng Tương lai trước khi Hợp đồng Tương lai hết hiệu lực (đáo hạn) bằng cách đặt lệnh đối ứng với vị thế đang có (ví dụ: đặt mua để đóng vị thế bán đang nắm giữ).
Hợp đồng quyền chọn
Quy định quyền mua/bán của một bên và nghĩa vụ bán/mua của bên kia đối với một tài sản cơ sở cụ thể tại giá và thời điểm (hoặc khoảng thời gian) được xác định trước.
Hợp đồng Quyền chọn có thể thực hiện theo 2 kiểu:
-
Hợp đồng kiểu Mỹ (American style): người mua Hợp đồng Quyền chọn có quyền thực hiện HĐ vào bất kỳ thời điểm nào trước khi hợp đồng hết hạn.
-
Hợp đồng kiểu Châu Âu (European style): người mua Hợp đồng Quyền chọn chỉ được thực hiện HĐ vào thời điểm HĐ hết hạn.
Hợp đồng Quyền chọn: Người mua HĐ có quyền (không phải nghĩa vụ) mua hoặc bán một tài sản cơ sở nhất định tại mức giá thực hiện (strike) vào ngày được thỏa thuận. Bên bán HĐ có nghĩa vụ bán/mua tài sản cơ sở cho bên mua nếu bên mua quyết định thực hiện hợp đồng. Người mua Hợp đồng Quyền chọn sẽ phải trả cho người bán Hợp đồng Quyền chọn một khoản phí (premium)
Ví dụ: Nhà đầu tư (bên Mua) mua 10 Hợp đồng Quyền chọn kiểu Mỹ Bán 100 Cổ phiếu Microsoft (MSFT) từ một định chế tài chính (bên Bán) với thời gian đáo hạn là 3 tháng và giá là $48/CP. Bên Mua phải trả cho bên bán một khoản phí (premium). Trong vòng 3 tháng, bên Mua có quyền thực hiện việc mua cổ phiếu MSFT với giá $48. Nếu bên Mua thực hiện Hợp đồng, bên Bán phải bán cho bên Mua cổ phiếu MSFT với giá $48/CP.
Hợp đồng hoán đổi
Hợp đồng quy định hai bên sẽ hoán đổi dòng tiền giữa các công cụ tài chính của hai bên trong một khoảng thời gian nhất định.
Hợp đồng hoán đổi giao dịch trên thị trường OTC ⇒ Đa dạng về chủng loại.
Hợp đồng hoán đổi phổ biến nhất là Hợp đồng Hoán Đổi Lãi suất Vanilla Đơn giản (Plain-Vanilla).
- Bạn đọc xem thêm các bài viết về Cryptocurrency:
Bitcoin là gì? Thông tin đầy đủ nhất về đồng tiền ảo Bitcoin
Ví dụ: Công ty Microsoft có Trái phiếu trả định kỳ lãi suất Coupon là: lãi suất LIBOR (lãi suất liên ngân hàng London). Vào ngày 01/03/2015, Công ty Microsoft ký kết Hợp đồng Kì hạn lãi suất Trái phiếu với Citibank trong đó quy định: Citibank sẽ trả lãi suất thả nổi (floating rate) của Trái phiếu cho Microsoft, và Microsoft trả lãi suất cố định: 5% cho Citibank. Giá trị tài sản là 100 triệu USD.
3. Thị trường chứng khoán phái sinh
4. So sánh chứng khoán cơ sở và chứng khoán phái sinh
- Giống nhau: Giao dịch diễn ra tương tự như giao dịch cổ phiếu, bao gồm:
- Các phiên giao dịch khớp lệnh định kỳ mở cửa, Khớp lệnh liên tục và giao dịch thoả thuận.
- Các loại lệnh: LO, ATO, MOK, MAK, ATC
- Khác nhau
Hi vọng bài chia sẻ giúp bạn đọc hiểu thêm về các thuật ngữ cơ bản trong chứng khoán phái sinh. libra24h.com chúc bạn giao dịch thành công.
KẾT LUẬN
– Chứng khoán phái sinh là các công cụ tài chính mà giá trị của chúng phụ thuộc vào giá của một tài sản cơ sở.
– Hợp đồng Kỳ Hạn: là thỏa thuận pháp lý giữa hai bên tham gia về việc mua và bán một loại tài sản tại một thời điểm nhất định trong tương lai với mức giá được xác định trước tại ngày giao dịch.
– Hợp đồng Tương Lai: là hợp đồng kỳ hạn được chuẩn hóa, niêm yết và giao dịch trên thị trường giao dịch tập trung (Sở giao dịch chứng khoán).
– Hợp đồng Quyền chọn: là thỏa thuận pháp lý trong đó một bên có quyền yêu cầu thực hiện và bên kia có nghĩa vụ phải mua hoặc bán một lượng tài sản cơ sở theo mức giá đã xác định trước trong hợp đồng trong một khoảng thời gian hoặc tại một thời điểm nhất định trong tương lai.
– Hợp đồng Hoán đổi: là thỏa thuận pháp lý trong đó hai bên cam kết hoán đổi dòng tiền của công cụ tài chính của một bên với dòng tiền của công cụ tài chính của bên còn lại trong một khoảng thời gian nhất định.
Nguồn: Tổng hợp
Coelho24
