1. DEX là gì?
DEX (Decentralized exchange) hay chính là sàn giao dịch phi tập trung, mà tại loại sàn này, tất cả các giao dịch diễn ra tự động và trực tiếp giữa những người dùng với nhau (mạng ngang hàng) theo quy trình tự động mà không phụ thuộc vào bên thứ 3 hay bên trung gian trong việc giữ nguồn tiền của bạn.
Hay nói cách khác, người dùng hoàn toàn có quyền kiểm soát quỹ và các giao dịch mà không cần nhờ đến bên trung gian để tránh rủi ro trong vấn đề bảo mật, hacker hay lừa đảo. Trong sàn phi tập trung (DEX), việc kiểm soát nguồn tiền hay đánh thuế rất khó.
Xem thêm: CEX – Sàn giao dịch tập trung là gì?
2. Đặc điểm cơ bản của sàn DEX
Khác với hệ thống tập trung truyền thống, hệ thống phi tập trung sử dụng một mạng lưới thanh toán ngang cấp (P2P) tự động mà không có sự can thiệp của một tổ chức trung gian nào.
Lượng tài sản luôn được nắm giữ bởi chủ sở hữu và lưu trữ an toàn trong ví, được bảo mật bởi một khóa duy nhất. Điều này khiến cho DEX trở thành một “hệ thống đáng tin cậy”. Nếu số tiền được nắm giữ hoàn toàn bởi chủ sở hữu sẽ không cần phải tin tưởng vào bên thứ ba.
Xem thêm: DEX trở thành bến đỗ an toàn cho các nhà đầu tư Trung Quốc tránh lệnh cấm tiền điện tử
3. Nguyên lý hoạt động, bản chất hoạt động của sàn DEX
Khi sử dụng sàn tập trung, người dùng phải chuyển tiền từ ví của mình lên ví của sàn. Lúc này, người dùng đang có quyền sử dụng tài sản, còn sàn có quyền sở hữu tài sản. Sau đó, người dùng thực hiện các lệnh mua bán các đồng coin. Hệ thống của sàn sẽ ghi nhận lệnh của người dùng và sẽ xử lý để lệnh đó được khớp.
Với DEX, khi sử dụng sàn phi tập trung, người dùng tạo ví và đang nắm giữ private key. Điều này thể hiện rằng người dùng đang nắm quyền sở hữu tài sản của mình chứ không phải sàn.
Khi thực hiện lệnh mua bán, bản chất là đang thực hiện một lệnh lên mạng lưới, thông báo rằng anh em muốn bán hoặc mua một lượng coin ở mức giá bao nhiêu. Giao dịch sẽ được diễn ra khi có một người khác chấp nhận thực hiện mua/bán ở mức giá đó.
Các sổ lệnh trên chuỗi
Trong sàn DEX sẽ sử dụng sổ đặt hàng trên chuỗi và có các nút mạng được chỉ định để duy trì bản ghi của các đơn đặt hàng. Đồng thời yêu cầu hoạt động của các thợ đào nhằm xác nhận mỗi giao dịch.
Các sổ lệnh ngoài chuỗi
Khác với sổ đặt hàng trên chuỗi, hồ sơ của các giao dịch trong sổ đặt hàng ngoài chuỗi sẽ được lưu trữ trong một thực thể tập trung. Họ sử dụng “người chuyển tiếp” để hỗ trợ quản lý các sổ đặt hàng này. Theo đó, DEX sổ lệnh ngoài chuỗi gần như phi tập trung và không giống như các loại DEX khác.
Ví dụ DEX sử dụng sổ đặt hàng ngoài chuỗi là Binance DEX.
Các nhà tạo lập thị trường tự động (AMM)
Các tạo lập thị trường tự động trở nên phổ biến vào năm 2020, thúc đẩy sự bùng nổ DeFi và được sử dụng bởi các nền tảng DEX lớn như Uniswap , Pancakeswap, …. AMM sử dụng các hợp đồng thông minh để tạo thành các nhóm thanh khoản tự động để thực hiện các giao dịch dựa trên các thông số nhất định.
Xem thêm: Trung Quốc không ủng hộ tiền ảo. Nguyên nhân và hệ quả.
4. Ưu điểm của các sàn DEX
Quyền kiểm soát
Khác với khi sử dụng sàn CEX, người dùng sẽ trao quyền nắm giữ tài sản vào tay của sàn. Khi đó, người dùng chỉ đang được sàn cung cấp quyền truy cập và sử dụng số tài sản đó để mua bán giao dịch thông qua tài khoản của mình. Mặt khác, sàn có thể khóa quyền truy cập đó bất kỳ lúc nào họ muốn và người dùng sẽ mất hết tài sản.
Khi sử dụng sàn DEX, người dùng hoàn toàn đang nắm toàn quyền sở hữu tài sản của mình. Tất cả các giao dịch sẽ được diễn ra ngang hàng thông qua các Smart Contract.
Tính ẩn danh
Các sàn tập trung (CEX) sẽ yêu cầu người dùng KYC (xác minh danh tính) khi thực hiện rút số tiền lớn từ sàn. Vì thế người dùng sẽ bị lộ danh tính của mình.
Đối với DEX, người dùng thực hiện giao dịch thì sàn chỉ biết được số lượng ví, nhưng sẽ không biết người dùng là ai. Điều này là một điểm rất tốt.
Bảo mật
Trong thị trường Crypto, rất nhiều sàn giao dịch tập trung đã bị hacker tấn công gây ra hậu quả nghiêm trọng, mất hết tài sản của người dùng. Mặc dù luôn được bảo mật kỹ lưỡng, song các sàn giao dịch tập trung lớn luôn là miếng mồi ngon dành cho các hacker tấn công và chiếm đoạt tài sản từ sàn.
Đối với DEX thì các hacker gần như là không thể tấn công và chiếm đoạt tài sản của người dùng. Vì tài sản của người dùng nằm trên Blockchain và được bảo mật bởi các node trong mạng lưới.
5. Nhược điểm của các sàn DEX
Trải nghiệm người dùng chưa tốt
Mặc dù những sàn DEX mới xuất hiện gần đây đã cải thiện nhất nhiều về trải nghiệm người dùng so với các sàn cũ. Nhưng vẫn chưa thể đáp ứng độ mượt mà giống như các sàn CEX đang thực hiện.
Tuy nhiên, chúng ta có thể hy vọng các sàn phi tập trung sẽ cải tiến hơn trong tương lai gần.
Khối lượng giao dịch và tính thanh khoản ít
Nếu so sánh trực tiếp với các sàn giao dịch tập trung, khả năng thanh khoản ở các sàn giao dịch phi tập trung đang kém hơn rất nhiều. Điều này xuất phát từ việc người dùng ít sử dụng các sàn DEX do nhiều yếu tố khác nhau. Trong một thị trường có tính thanh khoản kém, bạn sẽ khó tìm thấy người muốn giao dịch với mình ở một mức giá hợp lý.
Ngoài ra, các sàn DEX vẫn còn khá mới mẻ, do đó chưa chắc sẽ có cung và cầu cho các tài sản tiền điện tử mà bạn muốn giao dịch.
Độ trễ giao dịch
Độ trễ giao dịch cũng là một hạn chế trên các sàn DEX. Vì các lệnh được thực hiện on-chain trên nền tảng blockchain và cần chờ đợi sự xác nhận của các nodes nên dẫn đến độ trễ của lệnh giao dịch được thực hiện.
Phí
Phí trên các sàn DEX không phải luôn cao nhưng có thể sẽ cao, đặc biệt là khi mạng lưới quá tải và bạn đang sử dụng một sổ lệnh trên chuỗi.
So với các giao dịch tập trung DEX thiếu đi tính linh hoạt so với các giao dịch tập trung thịnh hành như các chức năng hỗ trợ người dùng và UI (giao diện người dùng) nên không thể thu hút lượng người dùng cơ bản.
Một số giao dịch phân quyền yêu cầu người dùng phải luôn online để một lệnh được liệt vào danh sách và giao dịch mới có thể được thực hiện.
Các đặc tính của giao dịch như giao dịch ký quỹ (margin trading), cho vay và lệnh bán tự động (stop loss) hiện vẫn chưa xuất hiện trong mô hình phân quyền, bởi hầu hết các sàn DEX chỉ cho phép giao dịch tiền tệ cơ bản với một giá trị cho trước. Đôi khi một giao dịch sẽ bị suy giảm bởi mạng lưới.
Hy vọng với những kiến thức trên, các bạn đã hiểu được những thông tin cơ bản của DEX – Sàn giao dịch phi tập trung. Libra24h.com chúc các bạn thành công!
Nguồn: Tổng hợp
Xuân Hoàng
